Περί Υπουργείου Περιβάλλοντος

Έκανα ένα σχόλιο στο blog deksiaristera (ΜΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ...), το οποίο θεωρώ σκόπιμο να το δημοσιεύσω και στο ιστολόγιό μου, μια και θεωρώ πολύ σημαντικό το θέμα της δημιουργίας ξεχωριστού Υπουργείου Περιβάλλοντος. Ιδού:


α) Ιστορικό περί του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μέχρι το 1980 δεν υπήρχε στην Ελλάδα υπουργείο που να έχει στον τίτλο του τη λέξη περιβάλλον. Σχετικά, λίγο ή πολύ, υπουργεία ήταν τα εξής: Υπουργείο Δημοσίων Έργων, Υπουργείο Συγκοινωνιών, Υπουργείο Γεωργίας (φαντάζομαι ότι θα είχε την αρμοδιότητα των δασών). Το 1980, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή [1], ο υφυπουργός Δημοσίων Έργων Στέφανος Μάνος εισηγήθηκε τη δημιουργία του Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος (Υ.Χ.Ο.Π.). Ο θείος τον άκουσε, οπότε ιδρύθηκε το σχετικό υπουργείο και ο Μάνος τοποθετήθηκε επικεφαλής. Όμως δεν έμελλε να μείνει στη θέση αυτή πάνω από 2 μήνες, αφού εν τω μεταξύ ο Καραμανλής εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η κυβέρνησή του παραιτήθηκε. Στη νέα που σχηματίστηκε, υπό τον Γεώργιο Ράλλη [2], άλλος ανέλαβε το Υ.Χ.Ο.Π. Το 1981 γίνονται εκλογές, τις κερδίζει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου το υπουργείο αυτό αναλαμβάνει ο Αντώνης Τρίτσης. Στη θέση αυτή έμεινε μέχρι το 1984, οπότε υπουργός Χ.Ο.Π. ορίστηκε ο Ευάγγελος Κουλουμπής. Μετά τις εκλογές του 1985, στη νέα κυβέρνηση Παπανδρέου [4] ο Κουλουμπής ανέλαβε 3 υπουργεία: Δημοσίων Έργων, Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος και Συγκοινωνιών με σκοπό να τα συνενώσει. Έτσι προέκυψαν το περίφημο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.), το οποίο ανέλαβε ο Κουλουμπής και το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών (Υ.Μ.Ε.) που ανέλαβε άλλος. Τα υπουργεία αυτά παραμένουν ως σήμερα.

Να σημειώσουμε ότι ο Στέφανος Μάνος ανέλαβε το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. το 1990 επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη [5], αλλά μόνο για ενάμιση χρόνο.

β) Επί της ουσίας (αν και τα προηγούμενα – το ότι Μάνος και Τρίτσης δεν αφέθηκαν να κάνουν έργο – έχουν κι αυτά τη σημασία τους...).

Δείτε τι δηλώνει τώρα ο Ευάγγελος Κουλουμπής: Μετά τις εκλογές του 1985 «ο πρωθυπουργός μου ανέθεσε να συνενώσω τρία υπουργεία: Δημοσίων Έργων, Μεταφορών και Περιβάλλοντος. Θα έπρεπε όμως να είχα ενώσει τα υπουργεία Μεταφορών και Δημοσίων Έργων και όχι τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Δημοσίων Έργων. Πιστεύω ότι έκανα το μεγαλύτερο λάθος της πολιτικής μου σταδιοδρομίας», λέει στην «Κ» ο πρώτος υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., κ. Ευάγγελος Κουλουμπής. «Όπως αργότερα αποδείχθηκε, το περιβάλλον επισκιάστηκε από δημόσια έργα και το μοντέλο αυτό δεν απέδωσε τα αναμενόμενα». [πηγή: Ανεξάρτητο υπουργείο Περιβάλλοντος. Δεκατρείς πρώην υπουργοί και υφυπουργοί Χ.Ο.Π. και ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. τάσσονται υπέρ της δημιουργίας νέου αυτόνομου επιτελικού φορέα (Η Καθημερινή 09/09/2007)] Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο, παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ενδεικτικό απόσπασμα:

«Ας είμαστε ειλικρινείς: στόχος της ύπαρξης κοινού υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. είναι να μην υπάρχουν καθυστερήσεις στα δημόσια έργα, έστω και αν αυτό συνεπάγεται παραχωρήσεις στα θέματα του περιβάλλοντος», συμπληρώνει ο κ. Θόδωρος Κολιοπάνος (υφυπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 1996-2000). «Ο διαχωρισμός του υπουργείου είναι απαραίτητος και για έναν επιπλέον λόγο: για να υπάρξει αναδιανομή ορισμένων αρμοδιοτήτων. Για παράδειγμα, οι αρμοδιότητες για τη διαχείριση των υδάτων μοιράζονται σήμερα σε πέντε υπουργεία: ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Γεωργίας, Ανάπτυξης, Υγείας και Οικονομικών. Καταλαβαίνετε τι σύγχυση, τι συγκρούσεις και τι αλληλεπικαλύψεις υπάρχουν».

Πολλοί από όσους υπηρέτησαν το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. από τη θέση του υφυπουργού πρότειναν ακόμα και κατά τη διάρκεια της θητείας τους (στους πολιτικούς κύκλους βέβαια και όχι δημόσια) τον διαχωρισμό του υπουργείου. Σε κάποιους, η αντίθεση εξελίχθηκε σε πολιτική σύγκρουση: «Το 2002, λίγο πριν από τον ανασχηματισμό, έκανα μια ολοκληρωμένη πρόταση στον τότε πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, για τη δομή, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες ενός αυτόνομου υπουργείου Περιβάλλοντος.

Πιστεύω ότι είχαμε φτάσει κοντά, άλλωστε το υποστήριζε και ο Θέμελης. Αντέδρασαν όμως πρωτοκλασάτα στελέχη, καθώς θα μειωνόταν το επιχειρησιακό βάρος του υπερυπουργείου στο οποίο στρογγυλοκάθονταν», λέει ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος (υφυπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 2000-'01). «Η θεωρία “μεγαλύτερο αντικείμενο, περισσότερη εξουσία” ήταν αυτή που κυριάρχησε και πρυτανεύει ακόμη και σήμερα. Ο Σημίτης υποχώρησε».


Σε ολόκληρο τον κόσμο, λίγα υπουργεία έχουν ως αρμοδιότητα και την προστασία του περιβάλλοντος και τα δημόσια έργα. Με την επιφύλαξη της εγκυρότητας της Wikipedia, αλλά και μη γνωρίζοντας ακριβώς τις αρμοδιότητες του υπουργείου σε κάθε χώρα, δείτε το άρθρο List of ministers of the environment. Σε ελάχιστες χώρες υπάρχουν στον τίτλο οι λέξεις (Public) Works και Transport!

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως προκύπτει από τις συνθέσεις του Συμβουλίου Περιβάλλοντος, μόνο η χώρα μας εντάσσει το περιβάλλον και τα δημόσια έργα στο ίδιο υπουργείο [6]! Ενδεικτικό της σημασίας που αποδίδεται στο περιβάλλον είναι ότι στα συμβούλια αυτά δεν συμμετέχει ο υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (Γιώργος Σουφλιάς), αλλά ο αρμόδιος υφυπουργός.

γ) Τι πρέπει να γίνει.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και το Υ.Μ.Ε. πρέπει να προκύψουν 2 «νέα» υπουργεία:
i. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας
ii. Υπουργείο Μεταφορών και Δημοσίων Έργων / Υποδομών.

_______
Πηγές:

[1] ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ (Από 28.11.1977 έως 10.5.1980)
[2] ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΡΑΛΛΗ (Από 10.5.1980 έως 21.10.1981)
[3] ΚΥΒΕΡΝΗΣH ΑΝΔΡΕA ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ (Από 21.10.1981 έως 5.6.1985)
[4] ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ (Από 5.6.1985 έως 2.7.1989)
[5] ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ (Από 11.4.1990 έως 13.10.1993)

[6] Σύνοδοι του Συμβουλίου Περιβάλλοντος > Δελτία Τύπου
Environment Council meetings > Press releases